ปีใหม่ชนเผ่า แม่เฒ่า วิทยุเครื่องเก่า กับการรอคอย
คอลัมน์/ชุมชน
1
ความสุขแผ่กระจายไปทั่วหมู่บ้านบนภูเขา เมื่อถึงเทศกาลงานปีใหม่ของพี่น้องชนเผ่าลีซู ใบหน้าดวงตาทุกคนจึงดูอิ่มเอิบเบิกบาน อีกไม่นาน ความสนุกสนานรื่นเริงจะคืนกลับมาสู่วิถีชีวิตอีกครั้งหนึ่ง หลังจากต้องมุตรากตรำทำงานในไร่บนเนินเขามานานปี
เช้าตรู่ เสียงไก่ขันขานรับกันเป็นทอดๆ เสียงครกกระเดื่องตำข้าวดัง โป๊ะปงลง โป๊ะปงลงๆ สะท้อนดังก้องดอย นั่นหมายถึงเสียงเพรียกให้หลายชีวิตนั้นตื่นขึ้นมาต้อนรับวันใหม่ อากาศสด สะอาด ยามลมหนาวพัดโชย หมอกเหมยขาวล่องลอยอ้อยอิ่งห่มคลุมภูเขาและหมู่แมกไม้ดูนุ่มนวลอ่อนโยน ชีวิตเช้านี้ จึงดูสดชื่นรื่นรมย์กว่าทุก ๆ วัน
แม่เฒ่าแต่ละครัวเรือน ช่วยกันตำข้าวปุ๊ก นำข้าวเหนียวมาตำ ๆ ผสมกับเมล็ดงาจนเหนียวหนึบเป็นแผ่นบาง ๆ ห่อด้วยใบตองกล้วยเก็บตุนไว้แจกจ่ายลูกหลานญาติพี่น้อง และคนพื้นราบที่ขึ้นมาเยือน
ส่วนพ่อเฒ่ากับพวกหนุ่ม ๆ ต่างพาช่วยกันฆ่าหมูสีดำตัวใหญ่พุงยื่นติดดิน เพื่อเตรียมเอาไว้เลี้ยงดูญาติพี่น้อง เด็ก ๆ และหนุ่มสาว ชักชวนกันไปอาบน้ำในลำห้วยท้ายหมู่บ้านตั้งแต่ช่วงเช้า กลับมาแต่งกายชุดประจำเผ่าลีซูกันเหมือนต้องการอวดสวยอวดงามกันเต็มที่ ยิ่งหนุ่มสาวนั้นมีความหมายมากสำหรับพวกเขา
บางที ปีนี้หนุ่ม ๆ คงมีความหวังที่จะให้พวกผู้ใหญ่ไปทาบทามสู่ขอแต่งงานกับหญิงสาวคนรัก
หลายคนที่ขึ้นมาเที่ยวหมู่บ้านบนภูสูงในยามนี้ ต่างต้องตะลึงในความงดงามของเครื่องกายที่พวกเขาสวมใส่ ยิ่งยามแสงแดดสาดสะท้อนเครื่องประดับด้วยเงินที่ติดตามเสื้อ ทั้งด้านหน้าด้านหลังจนวับวาว หนุ่มลีซูใช้ผ้าสีขาวพับและโพกหัวที่ศีรษะ ส่วนหญิงสาวนั้นสวมหมวกสีดำ ประดับด้วยดวงดอกไม้และสร้อยลูกปัดหลากสี ดูทุกคนกำลังตื่นเต้นกับงานรื่นเริงประจำปีที่กำลังเยื้องย่างมาถึง
ทว่า, ยังมีแม่เฒ่าอาหวู่ นั่งอยู่ตรงนั้น,
นางไม่ยอมไปร่วมงานกับเขา ยังคงนั่งจับเจ่าอยู่ข้างกองไฟ
ตรงลานดินหน้ากระท่อมไม้ไผ่ที่ผุพังและกำลังโย้เย้
ลมภูเขายังพัดโชยเย็นยะเยียบหนาว
ใช่ มีสุนัขตัวผ่ายผอมนอนคุดคู้อยู่ใกล้เท้าไม่ยอมห่างไปไหน
และข้างๆ กายแม่เฒ่านั้น มีวิทยุเครื่องเก่าตั้งวางอยู่
ดวงตาของแม่เฒ่านั้นดูเลื่อนลอยและเปล่าร้าง
นางยังคงนั่งผิงไฟเพียงลำพัง อยู่อย่างนั้น
2
งานปีใหม่ลีซู เริ่มต้นขึ้นที่บ้าน "เหมอเมอผ่า" ผู้นำพิธีกรรมของชนเผ่าลีซูทั้งเด็กหนุ่มสาว ทั้งผู้เฒ่าผู้แก่จะมาชุมนุมกันที่นี่ ทางด้าน เหมอเมอผ่า ก็จะจัดเตรียมอาหารการกิน พร้อมเหล้าพื้นบ้าน น้ำชา มาคอยต้อนรับญาติมิตรและผู้ที่มาเยี่ยมเยือน
ลานดินหน้าบ้านเหมอเมอผ่า เริ่มครึกครื้น เมื่อหนุ่มสาวลีซูเริ่มจับมือกันเต้นรำไปรอบๆ "หินตู๊ผู่" ต้นไม้ปีใหม่ การเต้นรำนั้นจะเต้นไปตามจังหวะเสียงดนตรี พร้อมกับการกระทืบเท้าเป็นจังหวะไปพร้อม ๆ กัน นักดนตรีประจำเผ่าที่ดีดซือบือ ซึงหนังแลน เป่าแคนน้ำเต้าและขลุ่ยไม้ไผ่นั้น จะดูโดดเด่นกว่าใครอื่น เพราะต้องทำหน้าที่เป็นทั้งผู้นำการเต้น และเป็นผู้กำหนดเสียงดนตรีตามท่วงทำนองจังหวะอยู่กลางวงเต้นรำ
เด็กๆ ลูกหลานแห่งภูเขา เริ่มแทรกเข้าไปจับมือสาวหนุ่ม เพื่อฝึกหัดเต้นรำตามจังหวะดนตรี บ้างกระโดดโลดเต้น บ้างกระทืบเท้าตามผู้ใหญ่ไปจนฝุ่นฟุ้งกระจายไปทั่วลานดิน ส่วนพ่อเฒ่าแม่เฒ่านั้น จะปล่อยโอกาสให้เด็กๆ และหนุ่มสาวได้รื่นเริงสนุกสนานกันอย่างเต็มที่ พวกเขานั่งอยู่รอบๆ ลานบ้าน จิบน้ำชา กินหมาก และสนทนาไถ่ถามทุกข์สุขกันและกัน บางกลุ่มก็ร่วมร้องเพลงพื้นบ้านโต้ตอบกันไปมาระหว่างชายหญิง
แต่สำหรับแม่เฒ่าอาหวู่ ยังคงนั่งอยู่ตรงนั้น
ข้างกองไฟที่ใกล้มอดดับ กับสุนัขตัวผอมโซคุดคู้อยู่ใกล้ ๆ เท้า
พร้อมวิทยุเครื่องเก่า วางอยู่ข้างกาย
ลมหนาวพัดโหมเข้าเป็นระลอกๆ เหน็บหนาวและปวดร้าว
นางยื่นมืออันเหี่ยวย่นผิงไฟเพื่อขับไล่ความเย็นเยือกหนาว
แม่เฒ่าค่อยๆ ยื่นมือไปหมุนเร่งเสียงวิทยุให้ดังขึ้นกว่าเดิม จนเสียงลำโพงดังแตกพร่า
นางนิ่งฟัง เสียงคนอ่านข่าวภาษาลีซู คนบนดอยสูงแดนไกล จะอาศัยฟังข่าวคราวทางสถานีวิทยุประจำเผ่าเป็นประจำ
นางนั่งนิ่งฟังด้วยใจหวิวไหว ยิ่งยามลมหนาวพัดเสียดยอดสนดังหวีดวู่ ๆ หัวใจยิ่งสั่นสะท้าน
ทันใดนั้น, ดวงตาอันเหว่ว้าของแม่เฒ่าอาหวู่ เริ่มมีน้ำอุ่นๆ ใสๆ ไหลอาบแก้มเกรอะกรัง จดจ้องมองวิทยุเครื่องเก่า
บางที อาหมี่มะ ลูกสาวคนเดียวของนาง จะส่งข่าวคราวกลับมาทางข่าวประกาศวิทยุภาษาลีซู เมื่อไหร่หนอจะยินเสียงแว่วมา บอกว่า ปีใหม่ปีนี้ จะกลับมาหาแม่
นานหลายปีแล้ว ที่อาหมี่มะ ลูกสาวของแม่เฒ่าอาหวู่ไม่ส่งข่าวคราวกลับมา
มีคนลงไปข้างล่างกลับขึ้นมาบอกแม่เฒ่าว่า ไปเจออาหมี่มะที่ตัวเมืองเชียงใหม่
เธอทำงานกลางคืน
3
สายลมภูเขาพัดผ่านเข้ามาเย็นยะเยือก
นางยังคงนั่งอยู่ตรงนั้น นั่งกอดเข่าเจ่าจุกอยู่ใกล้วิทยุเครื่องเก่า
สุนัขตัวผ่ายผอมซุกร่างขดตัวเข้าใกล้กองไฟใกล้มอดดับ
"พวกมันเป็นแม่ไก่ที่หลงรัง ชอบไปฟักไข่ที่อื่น "
นางนึกถึงคำสอนอันเก่าแก่ของชนเผ่า แล้วก็สะอึกสะอื้นไห้อยู่อย่างนั้น
อยู่กับความเหงาและเหน็บหนาว.
หมายเหตุ : สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย ทางภาคเหนือ จะมีรายการข่าวสารภาคภาษาชนเผ่าชาวไทยภูเขา เพื่อสื่อสารถึงคนบนดอยสูง คนที่อยู่ข้างล่างสามารถโทรศัพท์ส่งข่าวผ่านไปถึงพี่น้องบนดอยได้