ชวนมารักกัน 9 : หมาแพนดี้ ในเมืองน้ำท่วม

ครอบครัวชาช่าไม่ออกไปไหนเลย มันนั่งอยู่ในบ้าน เพราะบริเวณบ้านเต็มไปด้วยน้ำ ไปจนถึงถนนหน้าบ้าน เมื่อน้ำแห้งก็เริ่มเป็นโคลน

ครอบครัวชาช่าไม่มีที่ถ่าย ต้องหาไม้วางเรียงให้มันเดิน และหาสังกะสีเก่า ๆ แผ่นหนึ่งไปวางข้าง ๆ บ้าน พวกมันจะเดินไต่ไม้ไปถ่ายในแผ่นสังกะสีเก่า

น้ำท่วมเมืองเชียงใหม่อย่างรุนแรง ช่วงนี้น้ำลดแล้ว แต่มีเรื่องราวหลังน้ำลดมากมาย

คนเฒ่าคนแก่บอกว่า มันขึดบ้าน ขึดเมือง ขึดหลวง

ขึดก็คือการทำไม่ดีไม่ถูกไม่ควรนั่นเอง เช่นการถมบ่อหน้าบ้านถือว่าขึดเขาไม่ทำกัน ขึดเป็นคำที่ใช้ในเมืองเหนือเท่านั้น

บ้างก็ว่ารัฐบาลชุดนี้ทำอะไรหลายอย่างที่นำมาสู่ขึด การขุดถนนถมที่โดยไม่ดูทิศทางน้ำให้ดีก็ถือเป็นขึดแล้ว---เป็นคำอธิบายง่าย ๆ

รัฐบาลออกมาประกาศว่าเพราะการตัดไม้ทำลายป่าบนภูเขาสูง ทำให้น้ำท่วมเมืองและพวกที่ตกเป็นจำเลยอันดับหนึ่งก็คือ ชาวเขาที่อยู่บนดอยสูง

ชาวเขาไม่มีเสียงที่จะออกวิทยุและไม่มีหน้าตาที่จะออกโทรทัศน์ ถ้าได้พูดก็พูดอยู่ในตลาดสดที่พวกเขาเอาพืชผักมาขาย พวกเขาบอกว่าพวกเขามีอะไรไปตัดไม้ทำลายป่า พวกเขาแบกซุงลงมาไม่ไหวหรอก  รถคันใหญ่ของใครที่เอาไม้ทั้งต้นลงมาได้  ถ้าเราตัดไม้ก็แค่สร้างบ้านหลังเล็ก ๆ ไม้ฟืนก็เอาไม้ที่ตาย ๆ แล้ว ไม้เกี๊ยกที่เอามาขายก็ถากเอาแต่เปลือกมันเท่านั้น ไปดูพวกปลูกส้ม ปลูกข้าวโพด  เออ…ก็น่าคิดเหมือนกันนะ

ที่หน้าบ้านของเราก็กำลังโค่นต้นฉำฉาขนาดสองคนโอบทิ้ง ไม่ได้ถามว่าเพราะอะไร แต่คิดว่า เขาคงกลัวมันโค่นลงมาทับสายไฟฟ้าหรือไม่ก็อาจจะโดนหลังคาบ้านที่อยู่ใกล้ ๆ ฉำฉาต้นนี้อยู่ในที่รกร้างซึ่งถูกทิ้งไว้  เข้าใจว่าคนมีฐานะคนใดคนหนึ่งซื้อทิ้งทำกำไร

ไม่กล้าถามว่าโค่นต้นไม้ทำไมแต่รู้สึกใจหายเมื่อต้นไม้ต้นนั้นล้มลง และเสียดายร่มเงาของมันเหลือเกิน จำได้ว่าในช่วงร้อน ต้นไม้ต้นนี้เป็นพี่พักนั่งกินข้าวของพวกกรรมกรที่มารับจ้างสร้างบ้าน เขาจะเอาข้าวห่อมานั่งกินกันที่ใต้ต้นไม้แห่งนี้

ฉันมักคุยเรื่องต้นไม้ใหญ่ที่หน้าบ้านเราให้เพื่อน ๆ ฟังเสมอ ด้วยความภาคภูมิใจที่เลือกอยู่ใกล้ต้นไม้ใหญ่ได้ ยามลมพัดดอกมันจะปลิวเข้ามา เที่ยงวันมีคนมาอาศัยร่มเงา มีใครสักคนหนึ่งที่อยู่ในกลุ่มพูดคุยด้วยพูดขึ้นมาว่า  "พวกเขาจะรู้คุณค่ารู้บุญคุณของร่มเงาต้นไม้ไหม"

ฉันจนถ้อยคำที่จะตอบโต้ในตอนนั้น รู้ว่ามันเป็นถ้อยคำที่ไม่น่าจดจำเลย แต่ก็ไม่ลืม

ต้นไม้ถูกโค่นไปแล้ว ฉันทำใจให้ไม่รู้สึกอะไรมากกว่า เสียดายร่มเงาในช่วงร้อนที่จะผ่านเข้ามา ต่อไปนี้จะไม่มีเกสรดอกปลิวผ่านเข้ามาในบ้าน

 "มันไม่ใช่ของเรา ช่างมันเถอะ" เป็นคำปลอบใจของคนร่วมบ้านนี้ที่ใช้เสมอ ๆ

 "โลกนี้ไม่ค่อยมีอะไรที่เป็นของเรา"

ประเทศนี้ …ต้นไม้ถูกตัดทุกวัน บ้างก็ตัดด้วยความจำเป็น บ้างก็ตัดเพราะรสนิยม ตัดต้นไม้บุกเบิกป่าเพื่อสร้างถนน บางครั้งก็ไม่ใช่เรื่องจำเป็นแต่เป็นเรื่องของรสนิยม  เป็นเรื่องของรสนิยมจริง ๆ  สถานที่ต่าง ๆ โดยเฉพาะของรัฐ ตั้งแต่วัดเป็นต้นไป ลานวัดหลายแห่งถูกราดด้วยพื้นซีเมนต์จนไม่มีดินไม่มีต้นไม้เลยสักต้น  มีแต่ไม้ในกระถางเล็ก ๆ เท่านั้น

เมืองไทยใคร ๆ ก็ตัดต้นไม้ได้ ไม่ใช่แต่ชาวเขา ผู้มีหน้าที่ดูแลป่าไม้ในเมืองไทยก็ตัดต้นไม้ได้ โดยการเปิดสัมปทานจนหมดป่าเป็นผืน ๆ ถึงวันนี้อย่าไปโทษกันเลยมีแต่จะบาดหมาง แบ่งแยกเป็นกลุ่มเป็นพวกกันเปล่า มาคิดถึงวิธีการจัดการป่าที่เหลือต่อไปดีกว่า และฟื้นฟูป่าที่เสื่อมโทรมไปแล้วให้กลับมา ชาวเขาชาวบ้านที่อยู่กับป่าและดูแลป่ามีอยู่ เขาอยู่อย่างไร อันนี้น่าสนใจ

พวกถึงเรื่องขึดก็ยังมีขึดอีกอย่างหนึ่ง ที่มีผู้พูดกันหนาหู ก็คือการเอาที่อุทยานมาสร้างเป็นสวนสัตว์กลางคืน เขาว่าเป็นที่ศักดิ์สิทธิ์ มีตัดไม้ไปหลายต้น ปรับพื้นดินไปหลายแห่ง ทั้งขุดทั้งถม บางแห่งเป็นที่อยู่ของปู่แสะย่าแสะของชาวบ้าน

แต่เอาสัตว์จากที่ไหนก็ไม่รู้มาอยู่ที่นั้นก็เลยทำให้ขึดและจะขึดต่อไปอีก ขึดกันจนไม่รู้จะขึดอย่างไรแล้ว

ตลกเจ็บหนึ่งของคนเมืองเหนือคือการแต่งงานหมีแพนด้า ตามจารีตประเพณีวัฒนธรรมและพิธีการที่ดีงามแบบคนเมือง

นักข่าวแห่กันไปทำข่าวจนแน่นสวนสัตว์ คุยกับเพื่อนเล่น ๆ ว่า โชคดีที่ฉันไม่ได้แต่งงานแบบคนเมือง ไม่อย่างนั้นฉันคงรู้สึกเศร้าใจกว่านี้ เมื่อไปร่วมงานพิธีแต่งงานแห่ขันหมากให้กับหมีแพนด้า

คุยกับเพื่อน ๆ ที่เป็นคนเมืองส่วนใหญ่ไม่เห็นด้วยหรอก แต่ทำอะไรไม่ได้เพราะว่าเป็นเรื่องของนโยบาย เป็นเรื่องของอำนาจและเป็นผลประโยชน์ด้านการท่องเที่ยวและความสัมพันธ์อันดีต่อกัน

แต่แน่นอนว่า ไม่ใช่เป็นเรื่องของชีวิต แม้แต่ชีวิตของแพนด้าก็เถอะ เพราะแพนด้าจากเมืองหนาวมาอยู่ในห้องแอร์ต่างเมืองที่เย็นฉ่ำ  แพนด้ามาอยู่ในที่คุมขังให้คนดู  แพนด้าถูกจับแต่งตัวแต่งงาน ทั้งที่ประเพณีนี้ไม่เกี่ยวกับที่มันจะผสมพันธุ์กัน

ใครจะรู้แพนด้าอาจจะไม่อยากมีลูกสืบตระกูลทาสที่ถูกคุมขังไว้ที่นี่ก็ได้