การตรวจสุ่มสี่สุมห้าประจำปี

ผมขับรถผ่านป้ายโฆษณาขนาดใหญ่ของโรงพยาบาลเอกชนแห่งหนึ่ง    เขียนว่า "ตรวจหินปูนที่ผนังหลอดเลือดหัวใจ 5,000 บาท"

ผมทราบมาว่าหินปูนที่ตรวจได้จะอยู่ภายในผนัง   ไม่ได้อยู่บนผิวของผนังด้านใน   อีกทั้งไม่มีข้อพิสูจน์ว่าปริมาณหินปูนที่ตรวจได้จะสัมพันธ์กับปริมาณเลือดที่ไหลไปเลี้ยงหัวใจอย่างไร  

จึงค่อนข้างมั่นใจว่า 5,000 บาทนี้จ่ายฟรี

ปัญหาอยู่ที่ตรงนี้แหละครับ    ผมเป็นหมอก็ยังไม่สามารถกล่าวได้อย่างมั่นใจว่าการตรวจหินปูนที่ผนังหลอดเลือดหัวใจเป็นการตรวจที่มีประโยชน์หรือไม่  หรือเป็นการค้าบนความไม่รู้ของผู้คน   ได้แต่บอกว่าค่อนข้างมั่นใจ   เช่นนี้แล้วผู้คนทั่วไปจะมั่นใจได้อย่างไรว่าควรเสียหรือไม่เสีย 5,000 บาท

ทั้งนี้ ขอให้ยกประเด็นว่า 5,000 บาทนี้อาจจะเบิกจากต้นสังกัดได้เอาไว้ก่อน    ทำนองว่าฉันจะตรวจเพราะฉันไม่ใช่คนจ่าย

เพื่อให้เข้าใจมากขึ้นทั่วกัน    จะอธิบายตั้งแต่ต้นใหม่  

หัวใจของคนเราทำหน้าที่ฉีดเลือดไปเลี้ยงทั่วร่างกายก็จริง   แต่ตัวมันเองก็มีหลอดเลือดมาเลี้ยงตัวเองด้วย     หลอดเลือดนี้เรียกว่า "หลอดเลือดหัวใจ"

ถ้าหลอดเลือดหัวใจดี   เลือดก็จะพุ่งปรู๊ดปร๊าดไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจได้สะดวก   แต่ถ้าหลอดเลือดหัวใจตีบ    เลือดก็จะไปถึงกล้ามเนื้อหัวใจน้อยลง    หากน้อยลงไปมากจนถึงขีดหนึ่ง   กล้ามเนื้อหัวใจก็จะเริ่มตาย   หากกล้ามเนื้อหัวใจตายลงไปมากจนถึงขีดหนึ่ง  เจ้าของหัวใจก็จะตายด้วย  ทำนองนั้น

หินปูนที่ผนังหลอดเลือดอาจจะเป็นตัวการหนึ่งที่ทำให้เลือดไปเลี้ยงหัวใจน้อยลง   แต่จะจริงเท็จอย่างไรคงต้องหาเอกสารมาพิสูจน์   

ปัญหาถัดมาคือแล้วประชาชนทั่วไปจะพิสูจน์เรื่องนี้อย่างไร    จะหันไปถามใคร  จะอ่านได้จากที่ไหน   ใครคนนั้นและหนังสือเล่มนั้นเชื่อถือได้มากน้อยเพียงใด   ใครคนนั้นหรือหนังสือเล่มนั้นมีบริษัทขายเครื่องตรวจหินปูนอยู่เบื้องหลังหรือไม่   ข้อมูลการแพทย์ในอินเทอร์เน็ตช่วยได้หรือไม่  

หากเป็นพ่อค้าขายของวัยกลางคนอ้วนปุ๊กลุกที่ไม่เคยเรียนหนังสือ     เขาควรทำอย่างไร

อ่านหนังสือหาความรู้ หรือไปจ่าย 5,000 บาท จ่ายเพื่ออะไร

ผมไม่แน่ใจว่าสังคมควรคิดเรื่องนี้อย่างไรและมีท่าทีอย่างไร    สังคมอาจจะต้องการแหล่งข้อมูลที่ค้นง่าย   เข้าใจได้เร็ว  และเชื่อถือได้   เพื่อช่วยบอกว่า 5,000 บาทนี้จะคุ้มหรือไม่คุ้ม

ปัญหาคือสังคมมีปัญญาสร้างแหล่งข้อมูลนี้จริงหรือเปล่า    ปัญหาถัดไปคือด้วยวิธีนี้เราจะต้องวิ่งไล่ตามเทคโนโลยีถึงไหน พ้นจากหินปูน 5,000 บาทก็จะยังมีการตรวจค้นพิเศษอีกหลายอย่างติดตามมาอย่างแน่นอน    และพวกเรายินดีที่จะวิ่งตามเทคโนโลยีตรวจพิเศษใหม่ๆ ไปถึงไหน  ในอีกหนทางหนึ่ง   สังคมอาจจะควรเรียนรู้ว่าสุขภาพก็ควรมีความพอเพียง   สุขภาพเป็นอีกเรื่องหนึ่งที่ควร "พอใจในสิ่งที่ตนเองมีอยู่" เช่นเดียวกับเรื่องอื่นๆ

หากเราคิดว่าเราควบคุมอาหารตามสมควรแล้ว  ออกกำลังกายมากแล้ว  ไม่ดื่มมากเกินควร  ไม่สูบบุหรี่ (ซึ่งเป็นสาเหตุโดยตรงของโรคกล้ามเนื้อหัวใจตาย)  นอนหลับพักผ่อนเพียงพอแล้ว   หากหินปูนจะมีมากไปหน่อยก็ช่างมันปะไร หากกล้ามเนื้อหัวใจจะต้องตายก็ช่างมันปะไร   เพราะอย่างไรๆ คนเราก็หนีความตายไม่พ้น

สุขภาพดีไม่ใช่ไม่มีหินปูน  แต่หมายถึงมีความสุขกับสุขภาพที่มีอยู่   ออกกำลังกายสม่ำเสมอ  ถึงป่วยก็สุขได้  ถึงตายก็สุขได้

สังคมควรคิดเช่นนี้หรือเปล่า

เริ่มต้นด้วยหินปูนในผนังหลอดเลือดหัวใจ    แต่ที่จริงยังมีการตรวจ "??????" อีกหลายอย่างที่โรงพยาบาลต่างๆ ไม่ว่ารัฐหรือเอกชนเสนอขายแก่ประชาชนทั่วไปในนามของ "การตรวจสุขภาพประจำปี"  ซึ่งผมสมัครใจเรียกว่า "การตรวจสุ่มสี่สุ่มห้าประจำปี"