แนวโน้มปัญหาพลังงานของไทยในอีก ๔ ปีข้างหน้า ตอน ๑

ในปี ๒๕๔๕ คนไทยทั้งประเทศได้จ่ายเงินไปกับพลังงานมากถึง ๑๔.๓% ของรายได้ประชาชาติ  มีการคาดกันว่าในปี ๒๕๔๗ ตัวเลขนี้น่าจะเพิ่มเป็น ๑๕% โดยมีมูลค่าประมาณ ๑ ล้านล้านบาทด้วยขนาดธุรกิจขนาดนี้ได้ทำกำไรให้กับเฉพาะบริษัทที่อยู่ในตลาดหลักทรัพย์ฯ อย่างเดียวประมาณ ๑ แสนล้านบาท 

กล่าวเฉพาะในกลุ่มผู้มีรายได้น้อย ค่าใช้จ่ายด้านพลังงานเมื่อคิดเป็นเปอร์เซ็นต์ของรายได้แล้วอาจจะเพิ่มขึ้นสูงถึง ๓๐-๕๐% ดังนั้น "ปัญหาพลังงาน" จึงเป็นเรื่องสำคัญมาก ๆ ทั้งต่อผู้บริโภคที่มีรายได้น้อย (ซึ่งมีอยู่เป็นจำนวนมาก) และต่อผู้เป็นเจ้าของธุรกิจพลังงาน (ซึ่งมีจำนวนน้อย)

การผลักดันให้เกิดการปรับเปลี่ยนนโยบายด้านพลังงานของรัฐจึงเป็นเรื่องที่ยากมาก ๆ แต่ก็เป็นสิ่งที่ท้าทายมากต่อการทำงานของภาคประชาชน นั่นคือเราต้องมีความเข้าใจ "ปัญหาพลังงาน" ให้เป็นระบบและรอบด้าน

"พลังงาน" ไม่ใช่คำที่มีความหมายเพียงแค่จบอยู่ในตัวเองตามที่เข้าใจกันทั่วไปเท่านั้น แต่มันคือ "เส้นทาง" หรือ "สื่อ" ที่นำไปสู่การตอบสนอง "ความจำเป็น" ของมนุษย์ทั้งรายบุคคลและชุมชน

"ปัญหาพลังงาน" มีความเกี่ยวพันอย่างแนบแน่นกับ ๗ ปัญหาสำคัญของมนุษย์ คือ


๑. ปัญหาประชาธิปไตย การกระจายอำนาจ กระจายรายได้ การคอรัปชั่น ถ้าเราเน้นเชื้อเพลิงที่มาจาก "ฟอสซิล" (ได้แก่ ถ่านหิน ก๊าซธรรมชาติ น้ำมัน) รวมทั้งนิวเคลียร์ อำนาจในการจัดการก็จะตกอยู่กับกลุ่มนายทุนที่ผูกขาด เพราะแหล่งเชื้อเพลิงเหล่านี้มีลักษณะผูกขาดโดยธรรมชาติคือใช้ทุนสูงและรวมศูนย์ แต่ถ้าเราขยับมาที่ "พลังงานหมุนเวียน" (ได้แก่ ลม แสงแดด ชีวมวล พลังน้ำขนาดเล็ก) อำนาจในการจัดการก็ต้องถูกกระจายออกโดยธรรมชาติ รายได้ก็จะกระจายไปสู่ชุมชน อบต. รวมทั้งรายบุคคล การคอรัปชั่นก็อาจจะทำได้ยากขึ้น

๕. ปัญหามลพิษ ปัญหาโลกร้อน ในช่วง ๒๐๐ ปีมานี้(๑๗๕๐ ถึง ๑๙๗๒) ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (ซึ่งทำให้โลกร้อนขึ้น) ได้เพิ่มขึ้นโดยเฉลี่ยปีละ ๐.๐๖% แต่ในช่วง ๑๐ ปีสุดท้ายกลับเพิ่มสูงขึ้นถึงปีละ ๐.๔% หรือเพิ่มขึ้น ๗ เท่าตัว