กระโปรงสั้นและชุดรัดรูปในสถานที่ราชการ

ผมได้แวะเวียนไปยังสถานที่ราชการบ่อยๆ  พยายามสังเกตเห็นอะไรที่อยากจะเห็นมาก (สอดส่ายหามัน…ว่างั้นเหอะ!)  นั่นก็คือ ‘ความงามและสัดส่วนของสาวๆ ประจำสถานที่ราชการ’

ย้อนไปในอดีตการทำงานราชการแบบอนุรักษ์นิยม (แบบขุนนาง, อำมาตย์) … ผมยังมีความทรงจำเกี่ยวกับการไปติดต่อสถานที่ราชการได้ดี  โดยเฉพาะพวก ‘ยักษ์มารในชุดกากี’  จำได้ว่าครั้งหนึ่งเคยพายายไปทำบัตรผู้สูงอายุที่ที่ว่าการอำเภอ  ต้องรอเป็นครึ่งวัน  นั่งน้ำตาเล็ดทนฟังคำผรุสวาทจากเจ้าหน้าที่ต่อว่ายายผม  เพราะแกแก่เงอะงะทำอะไรไม่ถูกใจพวกท่านนักปกครองทั้งหลาย … ผมจึงเก็บเอาความทรงจำนั้นมาเป็นความเจ็บแค้นฝังใจส่วนตัว

แต่เดี๋ยวนี้ผมให้อภัยเจ้าหน้าที่ของรัฐแล้วครับ โดยเฉพาะเจ้าหน้าที่สาวๆ  … เมื่อหลายวันก่อนไปนั่งแกร่วรอเพื่อนทำธุระที่เทศบาล  ผมคิดว่าผมนั่งรอได้ทั้งวัน  เพราะพนักงานของเทศบาลสาวๆแต่ละคนล้วน ‘ดูได้’ ทั้งสิ้น (ระดับน้องๆ นางงามตกรอบ) ไม่ว่าจะเป็นทรวดทรงองค์เอว, หน้าอกหน้าใจ ,บั้นท้ายเข้ารูปฟิตเปรี๊ยะ! (บทความนี้ค่อนกระเดียดไปทาง ‘โลมเนื้อนาง’ ของพี่นิวัต กองเพียร) กอปรกับชุดที่สวมใส่เสริมรูปร่างหน้าตาเข้าไปอีก … ทั้งพนักงานเทศบาลทั้งสาวแก่แม่ม่าย หรือสาววัยขบเผาะที่ประสบความสำเร็จในการหาความมั่นคงในชีวิต (อาชีพยอดฮิตของคนหนุ่มสาวในยุคทักษิณ คือ พนักงานของรัฐ … ไม่เชื่อก็ไปดูรายชื่อผู้มีสิทธิ์สอบเข้าทำงานเทศบาลหรือ อบต. ดูสิครับ ยาวเป็นหางว่าว)

ผู้หญิงเปรียบดั่งดอกไม้งามที่เติมความสดใสให้แก่โลก  มันก็ดีนะที่สถานที่ของรัฐ/ฝ่ายปกครอง ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของการขูดรีดตามมุมมองของนักอนาธิปัตย์ (Anarchists)  มีดอกไม้สวยๆ งามๆ ไว้ให้เราดูและดมให้ชื่นใจบ้าง

ผมลองคิดไปเองลึกๆ (เรื่องของสัญญะ (sign) แฝงนะ…อย่าคิดมาก) ว่านอกจากที่มันเป็นการปฏิรูปการทำงานของระบบราชการในขั้นพื้นฐานแล้ว มันยังมีอะไรแฝงอยู่เบื้องหลังของความหมายที่เรารู้สึกในขั้นต้นนั้น

ประเด็นแรก ค่านิยมข้าราชการไทยเปลี่ยนไปแล้ว เพราะเรามี CEO เป็นนายก ประเทศต้องเดินหน้าไปตามครรลองของบริษัทดีๆ ซักบริษัท  ข้าราชการก็ต้องถูกเปลี่ยนเป็นพนักงานขาย/พนักงานบริการของบริษัท  ดังนั้น ภาพลักษณ์,กริยาการแสดงออกแบบพนักงานขาย/พนักงานบริการ มันคนละขั้วกับ ‘ผู้มีอำนาจอันทรงเกียรติน่ายำเกรง’ แบบข้าราชการไทยในอดีต  ภาพลักษณ์ที่เจริญหูเจริญตาถูกเข้ามาแทนที่ยักษ์มารในชุดกากี การปกครองแบบพระเดชข่มขวัญให้ชาวบ้านต้องทำตามรัฐ ถูกแทนที่ด้วยการให้ชาวบ้านรู้สึกเป็นลูกค้าของรัฐ 

แต่โปรดอย่าได้ไว้ใจว่าเราจะไม่ถูกขูดรีดจากรัฐ   เพราะการขูดรีดเปลี่ยนวิธีให้ดูนุ่มนวลและเจริญหูเจริญตาขึ้นแค่เท่านั้น  การแก้ไขปัญหาสังคม เกี่ยวกับ ‘ความสบาย-ปากท้อง-สวัสดิการ’ ที่เท่าเทียม  มิใช่อยู่ที่การเปลี่ยนวิธีติดต่อกันระหว่าง ‘ชาวบ้าน-ประชาสังคม-รัฐ’  ที่ให้ดูดีเหมือนการทำงานแบบเอกชน  แต่หากต้องเป็นการเปลี่ยนโครงสร้างทั้งหมด  อย่างน้อยก็เช่น การเก็บภาษีอัตราก้าวหน้า, สวัสดิการสุขภาพฟรี, การประกันการตกงาน ฯลฯ และการตัดสินใจเรื่องใหญ่ในท้องถิ่น หรือระดับชาติ ต้องเป็นเรื่องของประชาชน ไม่ใช่ฝ่ายปกครองที่นั่งในห้องแอร์ คนสองคน - - - แต่คงให้เป็นไปอย่างนั้นได้ยาก เอาเป็นว่าประเด็นนี้ผมชอบใจในระดับหนึ่ง เพราะมันเป็นการขัดแย้งกันเองระหว่างนายทุนกับฝ่ายปกครองอนุรักษ์นิยม …นายทุนชนะและเปลี่ยนลักษณะอำนาจนิยมอันคร่ำครึของข้าราชการไทยไปเป็นพนักงานขาย/พนักงานบริการของบริษัทประเทศไทยไปเสียแล้ว  … ถึงจะแย่เหมือนๆ กัน แต่อย่างน้อยชาวบ้านก็รู้สึกทุกข์ยากน้อยลงไปอีกนิด และมีเกียรติของความเป็นคนเพิ่มสูงอีกโข (ยายผมคงนอนตายตาหลับแล้วล่ะ!)

ประเด็นที่สอง  ไม่ใช่เพียงสถานที่ราชการเท่านั้นที่เราจะเห็นผู้หญิงภายใต้กระโปรงสั้นและชุดรัดรูป ย้อมสีสไลด์ผม แต่เป็นเกือบเป็นทุกภาคส่วนของสังคมไปแล้ว  ใครจะว่าอย่างไรก็ตามจินตภาพในการแกะสัญญะนี้ออกมาจากหัวสมองขี้เลื่อยของผม  ผมเห็นว่ากระโปรงสั้น, ชุดรัดรูปโชว์บั้นท้ายและร่องก้นนี่แหละ คือคำประกาศแห่งการปลดแอกจากระบบที่ถือชายเป็นใหญ่ (Patriarchy) ของผู้หญิงไทย

มาร์กซิสต์สาวสวยร่วมสมัยของไทย อย่างนุ่มนวล ยัพราช  บอกไว้ว่าก่อนที่จะไปให้ได้สิทธิเสรีภาพในด้านอื่นๆ (ด้านเศรษฐกิจและอำนาจการต่อรอง) ผู้หญิงจะต้องเริ่มแตะต้องกับปัญหาเรื่องความสัมพันธ์ส่วนตัว ความรัก เพศ และเรื่องยิบย่อยพื้นฐานอื่นๆ เสียก่อน

นั่นคือแนวคิดของเฟมินิสต์ (Feminists) สายมาร์กซิสต์ (Marxists) ซึ่งมันอาจจะไม่เป็นที่ถูกใจนักของเฟมินิสต์สายอนุรักษ์นิยม หรือนักศีลธรรมทั้งหลาย  จะ ‘บ่น-ก่น-ด่า-สาปแช่ง’ อย่างไรก็ช่าง  มันก็ได้เป็น ‘เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นไปเสียแล้ว’

แม้แต่ในขบวนการฝ่ายต่อต้านระบบทุนนิยม (anti-capitalists) เองบางส่วนก็เห็นว่าผู้หญิงกลายเป็นทาสของการบริโภค (Consumption) เครื่องประทินโฉม เครื่องสำอาง เครื่องแต่งกาย  หรือการสร้างให้ตัวเองเป็นทุนที่มีมูลค่าเพียงเปลือกนอก (image-capital)

เรื่องส่วนตัว ความรัก เพศ การแสดงออกของผู้หญิงในปัจจุบันที่ฝ่ายอนุรักษ์นิยม/นักศีลธรรม/คนอื่นๆ รับไม่ได้  ผมว่าเธอเหล่านั้น (ผู้หญิงที่ลุกขึ้นมาทำตัวให้สวย เป็นที่ดึงดูดใจ) มิได้มีอุดมการณ์มาร์กซ์อย่างแน่นอน (โดยส่วนใหญ่) … แต่เธอเหล่านั้นก็รู้สึกได้ถึงการปลดแอกจากระบบชายเป็นใหญ่เหมือนๆ กัน 

ลองมองอีกมุม เมื่อเราอยู่ในเกมที่ระบบทุนนิยมเป็นใหญ่ อย่างไรเสียเราก็คงต้องเล่นตามกติกาของเกม เพียงแต่ใช้เกมนั้น ‘ปลดแอก’ ใน ‘สิ่งที่สามารถปลดแอกในเกมนั้นได้’ - - - นี่แหละที่ผู้หญิงสมัยนี้เริ่มทำกัน

หรือจะเอาให้ปวดหัวอีกซักหน่อย  นี่คือปรากฎการณ์ที่อธิบายการทำงานของ ‘สิทธิอำนาจ’ (authority) โดยตรง  เป็นการระเบิดของสังคมชายเป็นใหญ่ในขั้นพื้นฐาน (ชาติตะวันตกระเบิดไป 30-40 ปีหรือก่อนหน้านั้นแล้ว) การใส่เสื้อผ้ามิดชิดแบบอนุรักษ์นิยม/ศีลธรรม  ผู้หญิงไม่สามารถแสดงกริยาแบบผู้ชายในเรื่องเพศ เหล่านี้มันคือการกดขี่ (dominance) สตรีของสังคมชายเป็นใหญ่ (patriarchy) 

สังคมไทยในอดีต ผู้หญิงเป็นทรัพย์สมบัติของสามี  ผู้หญิงเป็นผู้ที่ถูกกระทำตลอดทั้งขึ้นทั้งล่อง  โดยอำนาจของสังคมแบบนั้น  แต่ตอนนี้ผู้หญิงกลับสร้างอำนาจใหม่ (โดยใช้ร่างกายเป็นตัวนำเสนอ) ขึ้นมาท้าทายมัน  ผู้หญิงสามารถทำให้ผู้ชายหลายๆ คนมองได้  ผู้หญิงใช้ร่างกาย-ความสวย-สัดส่วน เป็นเครื่องต่อรองให้ได้มาซึ่งอำนาจแบบใหม่ที่สังคมอนุรักษ์นิยมอาจจะรับไม่ได้  ถึงแม้นมันดูจะไม่งดงามนักตามแนวคิดขบวนการปลดแอกสตรีในกระแสหลัก (women’s liberation movement) แต่มันคือ ‘การเล่นและท้าทายกับอำนาจ’ ซึ่งเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติของมนุษย์   ดังที่ Eric Fromm ได้ให้ความเห็นไว้ว่า "บนสภาพเงื่อนไขต่างๆ ของสังคม-วัฒนธรรม (socio-cultural conditions) ซึ่งแบบแผนอันนั้น ผู้ชายและผู้หญิงนำเอาเรื่องเพศมาใช้เพื่อเอาชนะความเบื่อหน่าย หรือเพื่อพิสูจน์ตัวของพวกเขาเองในตลาดทางเพศ (sexual market)"

ผมเคยต่อต้านความคิดนี้ของผมเอง ผมเคยคิดว่าผู้หญิงเหล่านั้นเป็นทาสของทุนนิยม เน้นการบริโภค  แต่เมื่อผมเข้าถึงเรื่อง ‘สิ่งที่สามารถปลดแอกในเกมนั้นได้’ กับ ‘ความสัมพันธ์เชิงอำนาจ’ ผมจึงเข้าใจในความรู้สึกนั้นบางส่วน แต่ก็มิบังอาจสามารถเข้าใจได้ทั้งหมด เพราะผู้หญิงนั้นดูลึกลับเสมอในสายตาผม … และมันทำให้ผม ‘รักที่จะมอง’ ผู้หญิงสวยๆ ทรวดทรงดี ขึ้นไปอีกโข

ต่อไปนี้ผู้หญิงจะไม่ใช่ทรัพย์สมบัติของสามี  จะไม่ใช่สัญลักษณ์ของสังคมชายเป็นใหญ่ที่มีแต่การปิดกั้นเสรีภาพผู้หญิง   ผู้หญิงมีสิทธิ์อยากให้คนอื่นได้เห็น ‘ในความเป็นตัวฉัน’ ฉันมีสิทธิ์แต่งกระโปรงสั้น   ฉันมีสิทธิ์ใส่ชุดรัดรูป  ฉันมีสิทธิ์ปั่นหัวคนอื่นเล่น   ฉันมีสิทธิ์ที่จะมีแฟนหลายคน  ฉันสามารถให้ความปลอดภัยแก่ตัวฉันเองได้และสังคมต้องให้ความปลอดภัยแก่ตัวฉันด้วย  … หลังจากนั้น  ฉันจะไปให้ไกลกว่าเรื่องของตัวฉัน  ฉันมีสิทธิ์ที่จะพูด   ฉันมีสิทธิ์ที่จะออกความเห็น  ฉันจะทวงหาความเท่าเทียมในระบบเศรษฐกิจ-สังคม   ฉันจะไม่อยู่ในฐานะที่เหลื่อมล้ำกับผู้ชายอีกต่อไป …

… ไปนั่งรอเพื่อนที่เทศบาลในวันนั้น  ผมเพิ่งสังเกตเห็นการปฏิวัติเล็กๆโดยผู้หญิง  จากร่องก้นที่ทับด้วยชุดรัดรูปของพนักงานเทศบาลสาวสวยนั่นเอง!

และผมขอใช้สิทธิ์ซุ่มดูคุณผู้หญิงด้วยความชื่นชมเรื่อยๆ ต่อไป   รักผู้หญิงทุกคนครับ! ….

จาก : หนุ่มรุ่นน้องที่แอบมองเธอ :-)