เบื้องหลังการคอรัปชั่น : สิ่งที่สังคมไม่รู้

ไม่นานนี้เอง หนังสือพิมพ์หลายฉบับได้ลงข่าวคราวที่เกี่ยวกับการทุจริตคอร์รัปชั่นที่น่าสนใจอย่างยิ่งด้วยกันสองข่าว

ข่าวแรกเป็นการปาฐกถาของ ดร . สุเมธ ตันติเวชกุล เลขาธิการมูลนิธิชัยพัฒนา เนื่องในงานรัฐศาสตร์สนทนาเรื่อง " บ้านเมือง ใสสะอาด ต้องปราบคอร์รัปชั่น" ที่จัดขึ้นเมื่อวันที่ 13 กันยายน ศกนี้โดยสมาคมรัฐศาสตร์แห่งประเทศไทย

ในตอนหนึ่ง ดร . สุเมธได้กล่าวถึง ผลการสำรวจทัศนคติของเยาวชนต่อการทุจริตคอร์รัปชั่นที่ได้รวบรวมจากโรงเรียนทั้งสิ้น 38 แห่ง ว่าเป็นเรื่องที่น่าตกใจมาก

การสำรวจนี้พบว่า เยาวชนกว่า 34 % เชื่อว่า การคอร์รัปชั่นเป็นวัฒนธรรมที่ไม่อาจแก้ไขได้ 45% เชื่อว่า การให้ค่าตอบแทนเล็กๆน้อยๆแก่ข้าราชการเพื่อแลกกับความสะดวกในการติดต่อไม่ใช่เรื่องเสียหายและจำนวนมากถึง 51% เชื่อว่าจะโกงก็ได้ แต่ต้องมีผลงานและทำประโยชน์ให้แก่สังคม

อีกข่าวเป็นความเห็นของผู้จัดการกองทุนรวมผู้หนึ่งเกี่ยวกับทัศนคติของนักลงทุนที่มีต่อกรณีที่นายเอกยุทธ อัญชันบุตร ได้รับคำสั่งจากสำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ ( กลต.) ให้แสดงข้อมูลหลักฐานการปั่นหุ้น การฟอกเงินและการยักยอกเงินออกจากบริษัทจดทะเบียนของนักการเมืองในรัฐบาลชุดนี้

โดยผู้จัดการกองทุนท่านนี้ ได้ลงความเห็นว่า นักลงทุนทั่วไปนั้นรับรู้ถึงพฤติกรรมการทุจริตดังกล่าวของนักการเมืองชุดนี้มานานแล้ว ดังนั้น เหตุการณ์ดังกล่าวดังกล่าวจึงไม่มีผลกระทบต่อบรรยากาศการลงทุนแต่อย่างใด มีแต่เพียงผลกระทบระยะสั้นเฉพาะกับหุ้นของบริษัทที่เกี่ยวข้องเท่านั้น

และในเมื่อผู้มีอำนาจเองก็ทราบดีถึงค่านิยมนี้ พวกเขาจึงไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการทุจริตของพวกเขาแต่ประการใด พวกเขาเพียงอาศัยการบิดเบือนข้อมูลข่าวสารต่อไป เพื่อตอกย้ำความเชื่อว่า ผู้มีอำนาจและประชาชนยังคงสามารถร่วมมือและแบ่งปันผลประโยชน์กันได้ โดยที่ต่างผ่ายต่างได้รับส่วนแบ่งด้วยกันดังเช่นที่เคยเป็นมา เพียงเท่านี้ก็เป็นการเพียงพอ

ดังนี้แล้ว เรายังจะคาดหวังว่าตัวผู้มีอำนาจจะเอาจริงกับการปราบปรามการทุจริตที่พวกเขาเองเป็นผู้กระทำได้หรือ ในฐานะประชาชนผู้ไร้ซึ่งอำนาจ มิหนำซ้ำกลับมีค่านิยมที่ยอมรับการทุจริตคอร์รัปชั่นเสียเอง เราจะต่อสู้กับการทุจริตคอร์รัปชั่นกันได้อย่างไร

โลกนี้เปลี่ยนไป !
แท้จริง การที่ผู้มีอำนาจจะสร้างความมั่งคั่งให้กับตนเองและพวกพ้องพร้อมๆไปกับการแบ่งปันผลประโยชน์ให้สังคมนั้น เป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ในโลกยุคปัจจุบัน เพราะโลกได้เปลี่ยนแปลงไปโดยสิ้นเชิงแล้ว ( ตารางที่ 1)

ตารางที่ 1: การเปรียบเทียบสภาวะของโลกในอดีตกับ ปัจจุบัน

ภาวะผลผลิตล้นเกินตลาดโลกที่เริ่มต้นขึ้นเมื่อกว่า 30 ปีที่แล้วได้ผลักดันให้ธุรกิจหันเหเข้าสู่การเก็งกำไรในมูลค่าทรัพย์สินทางการเงิน ( หุ้น ตราสาร อนุพันธ์ ฯลฯ) และด้วยผลตอบแทนที่สูงกว่าภาคการผลิตหลายเท่าตัว เพียงไม่นานนัก ซีอีโอยุคใหม่ที่สร้างความมั่งคั่งจากการเก็งกำไรก็ได้กลายเป็นกลุ่มอำนาจทางเศรษฐกิจที่ยิ่งใหญ่ที่สุด และในหลายประเทศพวกเขาก็ก้าวขึ้นสู่การเป็นผู้นำสูงสุดทางการเมืองอีกด้วย

กระแสการควบรวมบริษัท (Merger and Acquisition) และการเพิ่มประสิทธิภาพในการจัดการที่เรียกกันว่า รีเอ็นจิเนียริ่ง ที่บังเกิดขี้นทั่วโลกตลอด 30 ปีมานี้ แท้จริงคือการทำให้ภาคการผลิตเล็กลงเพื่อโยกย้ายการลงทุนไปสู่การเก็งกำไรในภาคการเงินให้ได้มากที่สุด

ในเวลาเพียง 7 ปีจาก พ. ศ.2535-2542 มูลค่าทรัพย์สินที่เกิดจาการควบรวมบริษัททั่วโลกเพิ่มขึ้นถึงกว่า 21 เท่า ในขณะที่ผลผลิตของทั้งโลกยกเว้นประเทศจีนลดลงอย่างต่อเนื่องจนเหลือเพียง 65% ของกำลังการผลิตรวม 

ในโลกใหม่ที่ระบบเศรษฐกิจขึ้นอยู่กับมูลค่าทรัพย์สินทางการเงินนี้ ประชากรแทบทั้งหมดบนโลกจึงไม่มีโอกาสได้รับส่วนแบ่งแต่อย่างใด ซ้ำร้ายยังกลายเป็นคู่แข่งตัวสำคัญในการแย่งชิงเงินลงทุนที่จำเป็นอย่างยิ่งในการสร้างความมั่งคั่งจากการเก็งกำไร และจำต้องตกเป็นผู้แพ้ตลอดมา

รายงานการพัฒนาของมนุษย์ประจำปี พ . ศ.2539 ขององค์กรสหประชาชาติระบุว่า จากปี พ. ศ.2533 เป็นต้นมา ประเทศกำลังพัฒนากว่า 100 ประเทศต้องประสบกับภาวะถดถอยทางเศรษฐกิจ หนึ่งในสี่ของประชากรโลกหรือ 1.6 พันล้านคนมีรายได้ลดลงอย่างต่อเนื่อง 

ไม่เพียงแต่ประชาชนในประเทศโลกที่สามเท่านั้นที่ต้องสูญเสียและตกเป็นผู้แพ้ แม้แต่ผู้คนของประเทศกลุ่มผู้นำทุนนิยมเองก็ไม่สามารถหลีกเลี่ยงชะตากรรมเดียวกันนี้ไปได้

สถาบันเศรษฐศาสตร์แนวใหม่ (New Economics Foundation) ได้พัฒนาดัชนีชี้วัดความอยู่ดีมีสุขที่ยั่งยืนขึ้นเพื่อติดตามความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับประชาชนในหลายประเทศทั่วโลกย้อนกลับไปตั้งแต่ประมาณพ.ศ.2493 เป็นต้นมา และพบว่าประชาชนในประเทศผู้นำทุนนิยมส่วนใหญ่ก็มีคุณภาพชีวิตที่เลวลงเช่นกัน ( ตารางที่ 2)

ตารางที่ 2 ดัชนีชี้วัดความอยู่ดีมีสุขที่ยั่งยืน

ที่มา : "The Post-Corporate World" โดย David C. Korten, หน้า 71

ซีอีโอกับประชาชน : ใครได้ใครเสีย?

ประเทศสหรัฐอเมริกาเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุดว่า ในโลกทุกวันนี้นักเก็งกำไรมืออาชีพระดับโลกคือผู้ที่สามารถตักตวงผลประโยชน์มหาศาลจากการทุจริตคอร์รัปชั่นได้โดยไร้ความเสี่ยง และผู้คนส่วนใหญ่แทบทั้งหมดคือผู้ถูกเอาเปรียบโดยไม่รู้ตัว

เพราะเช่นเดียวกับครั้งก่อนๆ พวกเขาเพียงแต่โยกเงินออกจากตลาดหุ้น ไปสู่การเก็งกำไรในตลาดตราสารหนี้ ตลาดอนุพันธ์ หรือตลาดซื้อขายสินค้าล่วงหน้า เท่านี้ พวกเขาก็สามารถสร้างกำไรได้ต่อไปตามปกติ

ซีอีโอกับการทุจริตที่ไม่ต้องรับผิด

ข่าวคราวของการทุจริตโดยบรรดาซีอีโอของบรรษัทขนาดยักษ์ต่างๆ เช่น เอนรอน ซีรอกส์ ไทโค โกลบอล ครอสซิ่ง และเวิร์ลคอม ที่จนถึงทุกวันนี้ยังปราศจากผู้รับผิดชอบ ข่าวคราวเหล่านี้ล้วนเป็นหลักฐานยืนยันถึง อำนาจที่เหนือกฎหมายของพวกเขา นอกจากนี้ คณะรัฐมนตรีชุดปัจจุบันของสหรัฐก็ยังประกอบไปด้วยอดีตซีอีโอของบรรษัทยักษ์ใหญ่ถึง 6 คน มากที่สุดเป็นประวัติการณ์ หลายคนเคยพัวพันกับการทุจริต

เช่นเดียวกับนายคลินตัน ประธานาธิบดีคนก่อนที่ถูกกล่าวหาว่าพัวพันกับการทุจริตในคดีบริษัทไวท์วอเตอร์ บริษัทอสังหาริมทรัพย์แห่งหนึ่ง นายบุชก็เคยถูกสอบสวนในคดีที่ถูกกล่าวหาว่าอาศัยข้อมูลลับของบริษัทที่เขาเป็นกรรมการในการซื้อขายหุ้น (INSIDE TRADING)  

นอกจากนี้ หลายผ่ายได้ตั้งข้อสงสัยเกี่ยวกับงบประมาณทางการทหารของรัฐบาลชุดนี้ ที่มีมูลค่าสูงถึง 16.4 ล้านล้านบาท ซึ่งสูงที่สุดเป็นประวัติการณ์ว่ามีเงื่อนงำ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การใช้จ่ายงบประมาณในการฟื้นฟูประเทศอิรัก

ทั้งนี้บริษัทฮาลิเบอร์ตันเป็นผู้ได้รับสัมปทานรายใหญ่ที่สุด ด้วยมูลค่างานที่มากถึง 45 ,000 ล้านบาท และนอกจากนี้ บริษัทเวิร์ลคอมที่ถูกดำเนินคดีเนื่องมาจากการตกแต่งบัญชี ก็เป็นอีกรายที่ได้รับการว่าจ้าง

หากนำเหตุการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้นในประเทศไทยมาเปรียบเทียบกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในช่วงเวลาเดียวกันกับในประเทศสหรัฐอเมริกา ก็จะพบว่าแทบไม่แตกต่างกันเลย นั่นก็คือ ซีอีโอผู้กุมอำนาจทั้งทางการเมืองและเศรษฐกิจไม่ต้องรับผิดชอบต่อการกระทำของพวกเขาแต่ประการใด

สรุป

การจะต่อสู้กับการทุจริตคอร์รัปชั่น ก็คือการร่วมกันค้นหาและตีแผ่ความจริงที่เกิดขึ้นให้เป็นที่ประจักษ์ต่อผู้คนว่า ในโลกปัจจุบันที่ผู้กุมอำนาจเบ็ดเสร็จคือ ซีอีโอนักเก็งกำไรมืออาชีพ การทุจริตคอร์รัปชั่นของพวกเขาที่มีจำนวนเพียงหยิบมือเดียว หมายถึงการสูญเสียอย่างใหญ่หลวงของผู้คนแทบทั้งหมด

แน่นอนสื่อมวลชนกระแสหลักอาจจะยังสามารถสื่อสารข้อเท็จจริงของการทุจริตคอร์รัปชั่นของพวกเขาออกสู่สาธารณะได้ แต่ก็ไม่เพียงพอ และรัฐในฐานะที่ต้องพึ่งพิงอำนาจของเหล่านักเก็งกำไรเหล่านี้ ก็ไม่ต้องการให้ประชาชนรับทราบข้อเท็จจริงทั้งหมด ดังนั้น ภาระทั้งหมดจึงตกอยู่กับประชาชนด้วยกันเอง เท่านั้น

กระแสความเชื่อมั่นในระบบเศรษฐกิจและการเมืองที่ลดน้อยถอยลงอย่างรวดเร็วที่บังเกิดขึ้นแล้วทั่วโลก เป็นประจักษ์พยานถึงความสามารถของภาคประชาชนในการสื่อสารข้อเท็จจริงระหว่างกัน ผ่านวิธีการที่ศูนย์อำนาจไม่อาจควบคุมได้ อาทิเช่น การพูดคุยกันเอง สภากาแฟ ระบบอินเตอร์เน็ต การส่งผ่านข้อความทางโทรศัพท์มือถือ (SMS) เครือข่ายเทปผีซีดีเถื่อน ฯลฯ

วิธีการเหล่านี้ เมื่อบวกรวมกันแล้วก็กลายเป็นระบบเครือข่ายข้อมูลข่าวสารที่มีประสิทธิภาพสูงเสียยิ่งกว่าการสื่อสารกระแสหลักเสียอีก ถึงเวลาแล้วที่ภาคประชาชนของไทยเรา สมควรจะหันมาให้ความสำคัญกับระบบเครือข่ายข้อมูลข่าวสารที่เป็นของประชาชนอย่างแท้จริงเหล่านี้ แทนที่จะคิดอาศัยสื่อกระแสหลักที่ไร้อิสระมากขึ้นทุกที