พญามังรายสร้างเมืองเชียงราย (3)*

ท้าวรุ่งแก่นชาย เมื่อกระทำมงคลแก่หลานแล้ว ก็เมือกลับคืนไปยังเมือง(เชียงฮุ่ง)แห่งตน

ส่วนเจ้าลาวเม็ง อายุ 35 ปี เป็นพญาแทนพ่อได้ 40 ปี อายุ 75 ไปสู่ปรโลก เจ้าราชบุตรมังรายอายุได้ 21 ปี ได้เป็นพญากินเมืองเงินยางแทนพ่อในปีกัดเม็ด จุลศักราช¹ 621

หลังจากพิธีมุทธาภิเสกแล้ว พญามังรายได้ยินข่าวว่า ท้าวพญาทั้งหลายที่อยู่ในประเทศใกล้เคียง ต่างต่อสู้แย่งชิงไพร่ไท ที่ดิน ไร่นา ต่างคนต่างอ้างว่าเป็นของตน ย่อมทำให้ประชารัฐทั้งหลายเป็นทุกข์ พญามังรายคิดว่า บ้านเมืองใดมีผู้เป็นใหญ่หลายคนเป็นทุกข์แก่ไพร่ไทนัก

ท้าวพญาทั้งหลายเหล่านี้ แม้จะเป็นเชื้อชาติปู่หม่อนเจ้าพญาลวจังกราช แต่เป็นเชื้อสายเจ้าลาวครอบ ลาวช้าง ซึ่งไม่ได้ผ่านพิธีมุทธาภิเสก ไม่เหมือนกับสายเจ้าพญาลาวเก้ามาตราบต่อเถิงกู อันเครื่องราชภิเสก ดาบไชย หอก และมีดสรีกัญไชย แก้วแสงอันอุดม เป็นของตั้งแต่ปู่เจ้าลาวจงมา กูก็ได้ทรงมาต่อทุกอย่าง พวกพญาอยู่เมืองใกล้กู บ่อมีผู้ใดได้น้ำมุทธาภิเสกรดหัวดั่งกูสักคน ควรกูไปรบเอาเมืองเขาทั้งหลายฝูงนี้

พญามังรายเอารี้พลช้างม้าเสนาโยธา ไปประจญปล้นเอาเมืองแห่งหนึ่ง แล้วตั้งลูกขุนอยู่รักษาเมืองนั้นชื่อเมืองมอบ จากนั้นไปปล้นอีกเมือง เจ้าเมืองพาครอบครัวหนีไป พญามังรายไล่ตามไปไล่เอาได้ฆ่าเสีย แล้วแต่งให้ลูกขุนรักษาเมืองนั้นชื่อเมืองไล่ อีกเมืองหนึ่ง พญามังรายไปปล้นได้ยามตะวันค่ำ² แล้วแต่งลูกขุนรักษาเมืองชื่อว่าเมืองเชียงค่ำ

ส่วนอีกเมือง เมื่อพญามังรายยกทัพไปปล้นเมือง พวกคนในเมืองร้องว่า เป็นเชื้อปู่เจ้าลาวช้าง แล้วแต่งเครื่องบรรณาการออกต้อนรับพญามังราย เรียกว่าเจ้าเหนือหัว จงไว้ชีวิตพวกข้าทั้งหลายเถิด หากมีการสงคราม ก็จักขออาสาแก่เจ้าเหนือหัว พญามังรายรำพึงว่า แม้เป็นเชื้อสายปู่เจ้าลาวช้าง แต่ก็มีความเคารพยำเกรงกู จักละเมืองนี้ไว้ให้เขาเป็นข้าอาสาแก่กู เมืองนี้ได้ชื่อว่าชนช้าง ต่อมาภายหลังเรียกเมืองเชียงช้าง คำว่าเจ้าเหนือหัวเกิดแต่นั้นมา พญามังรายแต่งตั้งให้ผู้กินเมืองเชียงช้างนั้น ไปติดตามชาวเมืองที่พ่ายหนีไป จนถึงเมืองเก่าชื่อเมืองลาวพูเต่าร้อย แล้วสร้างเมืองที่นั่นชื่อเต่าร้อยยามดี

สร้างเมืองเชียงราย

พ.ศ. 1805 พญามังรายได้ลูกชายผู้หนึ่งชื่อขุนเครื่อง อยู่ไม่นาน ช้างมงคลเจ้ามังรายไปหัวดอยต้าน ตะวันออก เจ้าไปตามรอยช้าง เห็นประเทศหนึ่งริมแม่น้ำกก มีม่อนดอยสูงงามนัก คำนึงในใจว่าเมื่อปู่กูเจ้าลาวจงสร้างบ้านให้เจ้าลาวเก้า ก็อยู่ที่ดอยเผาเลา เมื่อปู่กูเจ้าลาวเคียงสร้างเมืองก็อยู่เชิงดอยทั้งสาม คือ ดอยทุง ดอยทา ดอยย่าเถ้า ด้วยเหตุดังนั้น ควรกูกระทำม่อนดอยให้เป็นสะดือเมือง³ แล้วสร้างเวียงรอบดอยจอมทอง⁴ สร้างเสร็จในปี พ.ศ. 1805/1806 ชื่อเมืองเชียงราย⁵

สามปีต่อมา เจ้าได้ลูกชายอีกคนหนึ่งชื่อว่า เจ้าขุนคราม ประมาณปีพ.ศ. 1811/1813 เจ้ามังรายไปอยู่เมืองฝาง⁶ได้หนึ่งปี จากนั้นเอารี้พลไปปล้นเอาเมืองผาแดงเชียงของ⁷ ซึ่งลูกหลานลาวครอบสร้างไว้ เมื่อได้เมืองแล้ว พญามังรายแต่งลูกขุนกินเมือง แล้วคืนกลับมาอยู่เมืองฝางเลี้ยงดูเสนาอมาตย์ และได้ลูกชายอีกผู้หนึ่ง ใส่ชื่อว่าเจ้าขุนเครือ

ขุนเครืออายุได้ 6 ปี พญามังรายอายุได้ 36 เอารี้พลไปปล้นเอาเมืองเซริง⁸ ได้เมืองแล้วแต่งลูกขุนกิน แล้วคืนมาเมืองฝางเลี้ยงดูเสนาอมาตย์ได้สามวันสามคืน แล้วพญามังรายเสวยราชย์ด้วยสวัสดี มีการค้าขายอยู่ดี

***ภาพพระธาตุดอยจอมทอง เชียงราย จาก www.nairobroo.com