สงกรานต์ปีนี้ สายเดี่ยว ไม่ถูกทำแท้ง

สงกรานต์มาเยือนเราอีกคราแล้ว ทางเหนือบอกว่านี่เป็นวันขึ้นปีใหม่(ปี๋ใหม่เมือง) เริ่มต้นศักราชใหม่ การเปลี่ยนราศีใหม่ คนจีนมีตรุษจีน คนไทยก็มีสงกรานต์ เป็นช่วงเวลาหน้าร้อนแดดจัด ก่อนจะเข้าสู่ฤดูการเพาะปลูกข้าวอาหารหลักของคนไทยและในเอเชีย เทศกาลสงกรานต์เป็นอีกช่วงเวลาหนึ่งที่ทุกคนวางแผนชีวิตหวนคืนสู่บ้านเกิด การรวมญาติ การส่งท้ายปีเก่าเพื่อต้อนรับปีใหม่ การส่งท้ายความชั่วร้าย ความทุกข์ ความขมขื่น เพื่อเริ่มต้นวันใหม่ ปีใหม่ ชีวิตใหม่ อีกปีหนึ่ง

ประเพณีการรดน้ำ ดำหัว คือพิธีกรรมที่สำคัญและเป็นหัวใจของสงกรานต์ อาจมีความแตกต่างกันไปในแต่ละภูมิภาค แต่สำคัญคือการทบทวนวิถีชีวิตที่ผ่านมาในปีเก่า การทบทวนความผิดพลาดที่เกิดขึ้น ความผิดพลาดในการละเมิดต่อกันทั้งในทางกาย วาจา ใจ การละเมิดต่อคนรุ่นราวคราวเดียวกันหรือการละเมิดต่อพ่อแม่ปู่ย่าตายายญาติพี่น้องของตนเอง และต่อสังคม

สงกรานต์จึงเริ่มต้นด้วยการชำระล้างกายใจไปกับวันสังขารล่อง (วันมหาสงกรานต์ 13 เมษายน) การเตรียมใจด้วยการไม่พูดไม่คิดในสิ่งไม่ดี ในวันเน่า( 14 เมษายน) และการรดน้ำดำหัว ขอขมาลาโทษ ขอพรสำหรับปีใหม่ การดำเนินชีวิตใหม่ ในวัน พญาวัน (15 เมษายน) เมื่อมีการรดน้ำดำหัวแล้ว ก็มีการเล่นน้ำสาดน้ำกันเล็กน้อยเพื่อช่วยล้างความชั่วร้าย สร้างความชุ่มฉ่ำให้กับปีใหม่ สงกรานต์จึงเป็นวันรวมญาติ และมิตรสหาย เพื่อความเข้าใจอันดี

แต่ยุคสมัยเปลี่ยนไป สงกรานต์ในยุคส่งเสริมการท่องเที่ยว กลายเป็นการช่วงชิงวันเวลาและสร้างกิจกรรมที่นอกเหนือไปจากเดิม ตั้งแต่รีบเปิดงาน " มหาสงกรานต์เย็นทั่วหล้า" ของการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยเมื่อวันเสาร์ที่ 9 เมษายน ในกรุงเทพฯ ให้คนและรถติดกันมโหฬาร

ในเมืองเชียงใหม่ก็เช่นกัน รีบตกแต่งสะพานด้วยกระถางดอกไม้ ธงชาติ และตุง รวมทั้งมีหัวช้าง โผล่บนเสาไฟ(ประดับทุกอย่างลงไป) ปิดบังมุมมองแม่น้ำปิงไปหมด มีการเร่งติดตั้งเสาท่อประปาหยอดเหรียญ เป็นการส่งเสริมการเดินเที่ยวสาดน้ำกันให้เมามันและสะดวกสบาย ไม่ต้องหอบหิ้วน้ำไปจากบ้าน ไปหยอดเหรียญกดน้ำได้เป็นถังๆสบายๆ ซึ่งก็กลายเป็นกิจกรรมทำประจำไปแล้วของสงกรานต์

กิจกรรมสาดน้ำกันอย่างหนักนี้ ระบาดไปทั่วไทยแล้ว ทั้งที่ถนนข้าวสาร ถนนสายหลักในเมืองต่างๆ การขนคน ขนถังน้ำ ขึ้นรถกระบะตระเวนสาดน้ำกัน มีไปทั่วหัวระแหง เด็กๆ วัยรุ่น วัยไม่รุ่น ได้สนุกกันทั่วหน้า จนลืมไปแล้วว่าอะไรคือประเพณีจริง ปลอม หรือลวง

จึงไม่แปลกที่จะมีคนนุ่งเสื้อผ้าตามแฟชั่นปรกติของตน ไปเดินเที่ยวเล่นสาดน้ำ เมื่อสายเดี่ยวกำลังฮิต ก็ย่อมไปปรากฏในการเล่นสาดน้ำด้วย ยิ่งมีกิจกรรมจัดงานกันทุกถนน ทุกจุด ก็ยิ่งเชิญชวนให้คนไปแสดงตัวกันมากขึ้น การออกมาห้ามใส่สายเดี่ยวเที่ยวสงกรานต์จึงเป็นความตื้นเขินของความพยายามจะอนุรักษ์ส่งเสริมคุณค่าของวันสงกรานต์ ยิ่งทำให้วัยรุ่นไม่เข้าใจว่าตนเองจะต้องทำอะไรบ้างในวันสงกรานต์ ในเมื่อมีแต่การเตรียมกิจกรรมให้เล่นสาดน้ำ ปีนี้ดีหน่อยตรงที่รัฐมนตรีกระทรวงวัฒนธรรมไม่ออกมาพูดตรงๆว่าห้ามใส่สายเดี่ยวเที่ยวสงกรานต์คงเหนียมๆเหมือนกันว่าตนเองมีสิทธิห้ามหรือไม่

หากดูเปรียบเทียบกับตรุษจีน ซึ่งมีประเพณีในช่วงเทศกาลอยู่หลายวันตั้งแต่วันเตรียมตัวทำความสะอาดบ้านเรือน วันจ่าย วันไหว้ วันพบผู้ใหญ่ วันเที่ยว แต่ละวันมีความหมาย มีกิจกรรมที่สามารถอธิบายถ่ายทอดจากคนรุ่นหนึ่งสู่อีกรุ่นหนึ่งได้ แต่วันสงกรานต์แม้แต่ทางเหนือเองก็ลืมเลือนไปแล้วว่ามีกิจกรรมใดใดบ้างในแต่ละวัน หากจะลดกิจกรรมสนุกสนานเฉพาะการสาดน้ำจะทำได้อย่างไรบ้าง การท่องเที่ยว กระทรวงวัฒนธรรม คงต้องช่วยกันคิดด้วย

การรวมญาติ การเตรียมทำความสะอาดบ้านเรือนทั้งในเรือนนอกเรือน ลานบ้าน การทำความสะอาดหิ้งพระ โกษบรรจุกระดูก การเตรียมผ้าใหม่ ไปกราบรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ การเตรียมน้ำขมิ้นส้มป่อยในพิธีดำหัว เหล่านี้จะทำให้มีคุณค่าต่อความเข้าใจสำหรับเยาวชนคนรุ่นใหม่อย่างไร การสร้างประเพณีใหม่ กับการผสมผสานประเพณีเก่าให้กลมกลืน สอดรับกับยุคสมัย ควรเป็นหน้าที่ร่วมกันของคนในสังคม พ่อแม่ในครอบครัวเองต้องเรียนรู้และส่งต่อให้ลูกหลาน กระทรวงวัฒนธรรมต้องส่งเสริมคุณค่าให้ดำรงคงอยู่ภายใต้สภาพสังคมที่เปลี่ยนแปลง

การผสมผสานอย่างลงตัวและไม่หมกมุ่นว่าเป็นกิจกรรมในเชิงธุรกิจ เหมือนกับบทบาทของการท่องเที่ยวที่ต้องทำให้เป็นการหมุนกระจายเงินในการท่องเที่ยวให้มากที่สุด ซึ่งสุดท้ายรายได้หลักก็ตกอยู่ในมือภาคธุรกิจ ซึ่งไม่เคยต้องออกมารับผิดชอบกับความผิดพลาดของกิจกรรมที่เกี่ยวโยงกับการท่องเที่ยวต่างๆ ได้แต่แบมือรับทรัพย์อย่างเดียว อย่างมากก็เป็นสปอนเซอร์ให้การประกวดในเวทีต่างๆ หรือการขึ้นป้ายต่างๆที่ต้องมีโลโก้ตนเองประทับอยู่ คือมีแต่ได้นั่นแหละ

ปีนี้แม้สายเดี่ยวไม่ถูกประณาม ไม่ถูกคุมกำเนิด หรือถูกทำให้แท้งในเทศกาลสงกรานต์ แต่ก็ยังไม่มีกิจกรรมใดที่ส่งเสริมให้วัยรุ่นใช้ช่วงเวลาสงกรานต์ได้อย่างสนุก ชุ่มฉ่ำ แต่มีคุณค่าของปีใหม่ ชีวิตใหม่ มุมมองใหม่ ตามประเพณีดั้งเดิมได้ หรือสงกรานต์จะเป็นเพียงเครื่องมือหากินของคนเพียงอย่างเดียว