PTSD เป็นอย่างไร

หลังภัยพิบัติ คนจำนวนหนึ่งจะป่วยด้วยโรคทางจิตเวชชนิดหนึ่งที่เรียกว่า Post-Traumatic Stress Disorder เขียนย่อว่า PTSD

ที่ควรรู้คือ นี่คือโรค มิใช่เป็นเพราะเหยื่อที่รอดชีวิตคิดไปเอง

หากท่านหรือญาติของท่านผ่านภัยพิบัติมา ลองถามตนเองว่ามีอะไรแบบนี้เกิดตามมาหรือไม่

1. นอนไม่หลับหรือหลับไม่สนิท
2. หงุดหงิดง่าย
3. ฝันร้ายหรือระลึกถึงเหตุการณ์ร้ายนั้นซ้ำ ๆ
4. รู้สึกเฉยเมยต่อญาติ ๆ และเพื่อน ๆ
5. รู้สึกผิดที่ตนเองรอดขณะที่คนอื่นตาย
6. ตกใจง่ายเมื่อเกิดอะไรผิดปกติรอบตัว เช่น ผวาอย่างรุนแรงเมื่อได้ยินเสียงดัง
7. รู้สึกบ่อย ๆ ว่าเหตุการณ์นั้นจะเกิดซ้ำอีก
8. ไม่ยอมเข้าใกล้สถานที่หรือสถานการณ์ที่ชวนให้นึกถึงเหตุร้ายนั้นซ้ำอีกเลย

ขอมีเพียงข้อใดข้อหนึ่ง ขอให้ระวังว่าท่านหรือญาติของท่านอาจจะกำลังเผชิญกับ PTSD ขั้นแรก

ขอให้รู้ว่าไม่ใช่เรื่องผิดหรือเรื่องน่าอายที่ท่านมีอาการต่าง ๆ นานาเหล่านี้ ที่จริงแล้วเฉพาะในอเมริกาประเทศเดียวมีผู้ป่วยด้วยโรคนี้อยู่ 5 ล้าน 2 แสนคน เป็นผู้ป่วยสะสมจากทหารผ่านศึกสงครามเวียดนาม สงครามอ่าวเปอร์เซีย เหตุการณ์ 11 กันยายนที่นิวยอร์กและวอชิงตัน เหตุระเบิดที่โอคลาโฮมา แผ่นดินไหวที่แคลิฟอร์เนีย น้ำท่วมใหญ่ที่ดาโกตา ผู้รอดชีวิตจากพายุทอร์นาโดและเฮอริเคน รวมทั้งผู้ที่รอดชีวิตจากเหตุมือปืนยิงกราดนักเรียนในโรงเรียน ฯลฯ

PTSD เป็นโรคจริง ๆ มิใช่เรื่องคิดกันไปเอง เป็นกลุ่มอาการเฉพาะที่มีลักษณะเฉพาะตัวไม่เหมือนโรคอารมณ์เศร้า (Major Depression) โรคอารมณ์แปรปรวน (Bipolar Disorder) โรคจิตเภท(Schizophrenia) หรือโรคเครียดในรูปแบบอื่น ๆ

PTSD เกิดขึ้นได้กับเหยื่อของภัยพิบัติทุกชนิด เช่น คลื่นยักษ์ พายุ ไฟไหม้ น้ำท่วม สงคราม รถชน เครื่องบินตก ตึกถล่ม แก๊สระเบิด เป็นต้น รวมทั้งเหตุร้ายเฉพาะตัว เช่น ถูกจับเป็นตัวประกัน ถูกข่มขืน เป็นต้น

ที่ควรทราบคือ บางครั้ง PTSD มิได้เกิดกับผู้รอดชีวิต แต่เกิดกับผู้ที่เห็นเหตุการณ์หรือวงศ์ญาติของผู้รอดชีวิตได้ด้วย เพราะฉะนั้นกลุ่มเสี่ยงจึงมิได้มีเพียงเหยื่อแต่ยังรวมถึงญาติและอาสาสมัครจำนวนมากที่เข้าไปในพื้นที่ และพบเห็นความรุนแรงที่หลงเหลืออยู่ ในอเมริกามีรายงานถึง PTSD ที่เกิดกับพยานที่ไปนั่งดูพิธีประหารชีวิตนักโทษในเรือนจำด้วย

โดยทั่วไป PTSD เกิดขึ้นประมาณ 3 เดือนหลังเกิดเหตุ แต่บางรายจะเกิดอาการเมื่อใกล้ครบรอบเดือนหรือครบรอบปี เช่น เมื่อใกล้วันที่ 26 เดือนหน้าหรือปีหน้า เกิดได้กับคนทุกอายุรวมทั้งเด็กและคนแก่ บางคนหายเองภายใน 6 เดือน แต่บางคนเป็นนานและไม่ยอมหายจนกว่าจะได้รับการรักษา

หากท่านสงสัยว่าตนเองกำลังเริ่มมีอาการของ PTSD สิ่งที่ไม่ควรทำคือ หลีกเลี่ยงผู้คนและไม่ยอมพูดถึงเหตุการณ์ร้ายนั้นอีก สิ่งที่ควรทำคือให้ไปหาเพื่อนฝูงที่คบหาอยู่เดิม ออกไปพบปะญาติพี่น้องตามปกติ และถ้ามีโอกาสก็ควรพูดคุยถึงเรื่องราวที่เกิดขึ้นอย่างจริงจัง สิ่งที่ไม่ควรทำคือหลีกหนีกิจกรรมที่ตนเองเคยชอบพอ เช่น ดูหนัง ฟังเพลง สิ่งที่ควรทำคือบังคับตนเองให้เข้าร่วมกิจกรรมที่เคยทำตามปกติ

หากทำทั้งหมดนี้แล้วไม่มีอะไรดีขึ้น นอกจากไม่ดีขึ้นแล้วยังส่งผลกระทบต่อการทำงานหรือ
การดำเนินชีวิตครอบครัว ก็คงต้องไปพบจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาเพื่อจะได้รับการรักษาอย่างถูกวิธีต่อไป