เด็กควรเรียนรู้เรื่องเพศจากใคร วานบอก ?

ผู้เขียนมีโอกาสร่วมงานประชุมวิชาการเรื่อง ‘รูปแบบบริการที่เป็นมิตร เพศวิถีเพื่อสุขภาพสำหรับเยาวชน ครู ผู้ปกครอง ผู้ให้บริการสุขภาพ และสื่อมวลชน’  ที่โครงการก้าวย่างอย่างเข้าใจ

ภาคใต้ ร่วมกับคณะพยาบาลศาสตร์ ม.สงขลานครินทร์ จัดขึ้นที่หาดใหญ่เมื่อปลายเดือนกรกฎาคม ที่ผ่านมา แล้วก็ได้เกิด ‘ความรู้สึก’ บางอย่าง ที่อยากจะนำมาเล่าสู่กันฟัง

ช่วงที่ผู้ดำเนินการทำกิจกรรม ‘สลับร่างสร้างรัก’ ซึ่งเป็นการแบ่งกลุ่มย่อยให้เด็กและผู้ใหญ่อยู่กลุ่มเดียวกัน แล้วสลับบทบาทให้ ‘เด็ก’ สมมุติบทบาทเป็น ‘ผู้ใหญ่’ แล้วให้ ‘ผู้ใหญ่’ สมมุติบทบาทเป็น ‘เด็ก’ โดยมี ๔ สถานการณ์ที่แตกต่างกัน ให้แต่ละกลุ่มพิจารณาว่าจะจัดการอย่างไร

สถานการณ์ที่  ๑) ลูกวัยรุ่นบอกพ่อแม่ว่าจะไปฉลองเรียนจบ ม.๓ กับเพื่อนๆ ขอกลับบ้าน ๓ ทุ่ม แต่มาถึงบ้านจริงตอนตีหนึ่ง   ๒) ลูกวัยรุ่นอายุ ๑๗ ขออนุญาตพ่อแม่ไปเที่ยวต่างจังหวัดกับเพื่อนๆ ในช่วงวันหยุด ๓ วัน และมีแฟนของลูกไปด้วย  ๓) พ่อหรือแม่ เปิดประตูห้องของลูกวัยรุ่นและเห็นลูกกำลังดูหนังโป๊และช่วยตัวเอง  ๔) พ่อหรือแม่เจอยาคุมกำเนิดฉุกเฉินในกระเป๋าลูกวัยรุ่น

เมื่อจบการนำเสนอในรูปแบบของการแสดงบทบาทสมมติ  ผู้ดำเนินการชวนคุยว่า ‘คุณคิดว่าเรื่องที่นำเสนอในแต่ละสถานการณ์ มีความเหมือนจริงหรือไม่ อย่างไร’  คำตอบคือ  ‘ถ้าเป็นพ่อแม่จริง ไม่ใจเย็น อดทนฟังเด็กอธิบายจนจบอย่างนี้หรอก’ และ ‘ถ้าเป็นเด็กจริง คงไม่คุยหรือบอกความจริงทั้งหมดกับพ่อแม่หรอก’

ผู้ดำเนินการถามต่อว่า ‘เพราะอะไรผู้ใหญ่จึงรู้สึกไม่สบายใจ โกรธ ดุ ทำโทษ หรือห้ามเด็ก’ ผู้ใหญ่ตอบว่า ‘เพราะรักเป็นห่วง กลัวว่าเด็กจะได้รับอันตราย’ หรือ ‘ถ้าเป็นเรื่องเพศก็กลัวว่าเด็กจะมีเพศสัมพันธ์แล้วเสียอนาคต ท้อง แท้ง หรือไม่ก็ติดเชื้อเอดส์’

ผู้ดำเนินการถามคำถามสุดท้ายว่า ‘เด็กอยากให้พ่อแม่เป็นอย่างไร ในแต่ละสถานการณ์’ เด็กๆ ตอบว่า ‘อยากให้ผู้ใหญ่ทำหน้าตาใจเย็น แล้วฟังหนูอธิบายเหตุผลให้จบ’ หรือ ‘อยากให้ผู้ใหญ่พูดคุยกันด้วยเหตุผล หรือบอกความรู้สึก ไม่ใช่แค่การบอก สั่ง ห้าม หรือดุ’

จากการแลกเปลี่ยนกันระหว่างเด็กและผู้ใหญ่ในกิจกรรมนี้  ผู้เขียนคิดว่า ‘ความคาดหวัง’ และ ‘ทัศนคติ’ ของผู้ใหญ่ต่อเรื่องเพศ เป็นอุปสรรคอย่างยิ่งต่อการคุยเรื่องเพศกับเด็ก ไม่ใช่เรื่องง่ายที่ผู้ใหญ่จะคุยเรื่องเพศกับเด็กอย่างตรงไปตรงมา หรือคาดหวังว่าผู้ใหญ่น่าจะสอนเรื่องเพศแก่เด็กได้แม้ว่าผู้ใหญ่จะเป็นผู้มีประสบการณ์มาก่อน และมีความรู้มากกว่าเด็ก

ยกตัวอย่างแค่คำถามว่า ‘ใครเคยถูกเด็กเล็กๆ ถามว่า หนูเกิดมาจากไหนบ้าง’  ผู้ใหญ่หลายคนยังตอบว่า ‘เคยถูกถาม แต่รู้สึกอึกอัก ไม่รู้จะตอบเด็กว่าอย่างไร’  บางคนตอบว่า ‘หนูเกิดจากความรักของพ่อแม่’ ‘เอาไว้ให้หนูโตก่อนแล้วก็จะรู้เอง’ ‘เดี๋ยวคุณครูก็สอน’ หรือบางคนบอกว่าใช้วิธีเฉไฉทำเป็นไม่ได้ยิน ไม่ตอบ

เอ... แล้วอย่างนี้เด็กจะต้องไปหา ‘ข้อเท็จจริง’ เรื่องเพศจากใครหนอ ช่วยตอบที???